7 november 2023
Lees het gehele artikel met een gratis proefabonnement!
Onlangs publiceerde de Belastingdienst zijn standpunt ten aanzien van de vraag: kwalificeert het aandeel in de aflossingsvrije lening dat de belastingplichtige van zijn ex-partner overneemt (bij een economische toedeling) als een eigenwoningschuld?
Inleiding - Theoretisch kader
Op 5 oktober heeft de Kennisgroep Onroerende Zaken een standpunt gepubliceerd over het aandeel in een aflossingsvrije lening dat een belastingplichtige bij scheiding van zijn ex-partner overneemt bij de verkrijging van de economische eigendom van de gezamenlijke echtelijke woning. Kwalificeert dit aandeel na de economische toedeling nog als eigenwoningschuld of dient het te voldoen aan huidige fiscale regels om te kunnen kwalificeren als eigenwoningschuld? In dat geval zou dat deel van de schuld alleen nog maar voor renteaftrek kwalificeren als er ten minste sprake is van annuïtaire aflossing in maximaal 360 maanden tijd.[1]
Ondanks het gegeven dat de nieuwe hypotheekregels al ruim 10 jaar geleden zijn ingevoerd, komt het bij scheiding nog regelmatig voor dat er een aflossingsvrije eigenwoningschuld is die onder het overgangsrecht valt.[2] In dat kader is het belangrijk om te weten wat de mogelijkheden en onmogelijkheden zijn bij de afwikkeling van een scheiding.
Wat was de situatie en wat was de vraag aan de kennisgroep?
De belastingplichtige en zijn partner hebben vóór 2013 samen een woning gekocht (beiden voor 50%), waarvoor zij een aflossingsvrije lening zijn aangegaan. Na 2013 gaan de belastingplichtige en zijn partner scheiden. Volgens het echtscheidingsconvenant blijft de belastingplichtige in de woning wonen en draagt zijn ex-partner de economische eigendom van haar eigendomsaandeel in de woning over aan de belastingplichtige. In het echtscheidingsconvenant is ook geregeld dat de belastingplichtige vanaf dat moment het aandeel van zijn ex-partner in de aflossingsvrije lening overneemt.
Vraag
Is het aandeel in de aflossingsvrije lening dat de belastingplichtige van zijn ex-partner overneemt een eigenwoningschuld?
Antwoord
Nee. Het aandeel in de aflossingsvrije lening dat de belastingplichtige van zijn ex-partner overneemt, voldoet niet aan de voorwaarden voor kwalificatie van eigenwoningschuld van artikel 3.119a, eerste lid, van de Wet inkomstenbelasting 2001 (hierna: Wet IB 2001).
Beschouwing
Het verkrijgen van het eigendomsaandeel van de ex-partner door de belastingplichtige wordt voor hem op grond van artikel 3.119aa, vierde lid, Wet IB 2001 gezien als verwerving van een eigen woning. Deze verwerving financiert hij door het aandeel van de ex-partner in de aflossingsvrije lening over te nemen. Het overnemen van het aandeel van de ex-partner in de aflossingsvrije lening heeft tot gevolg dat bij de belastingplichtige een nieuwe schuld ontstaat. Nu de schuld na 2013 is opgekomen moet een schuld voldoen aan de voorwaarden van artikel 3.119a, eerste lid, Wet IB 2001 om te kwalificeren als eigenwoningschuld, waaronder een contractuele verplichting tot het gedurende de looptijd ten minste annuïtair en in ten hoogste 360 maanden volledig aflossen. Omdat een aflossingsvrije lening niet voldoet aan deze voorwaarde, kwalificeert het aandeel in de aflossingsvrije lening dat de belastingplichtige overneemt van de ex-partner niet als eigenwoningschuld. Vanaf het moment dat de aflossingsvrije lening wordt omgezet in een lening die wel voldoet aan de voorwaarden van artikel 3.119a, eerste lid, Wet IB 2001, kwalificeert de lening op grond van artikel 3.119c, achtste lid, Wet IB 2001 wel als eigenwoningschuld (Kamerstukken II 2013/14, 33950, nr. 3, p. 4-5).
Belang voor de praktijk
Het standpunt van de Kennisgroep vloeit voort uit de fiscale wetgeving en is wat ons betreft dan ook de enige logische uitwerking. Het economisch verwerven van een aandeel in een woning is niet anders dan een ‘gewone’ verwerving.
In de praktijk kan worden gekozen voor het economisch toedelen van de woning bijvoorbeeld omdat de vertrekkende partner niet kan worden ontslagen uit hoofdelijke aansprakelijkheid ten aanzien van de geldlening. Voor de ex-partner die de woning economisch krijgt toebedeeld is er sprake van economisch eigendom als:
De renteaftrek ten aanzien van de eigenwoningschuld is voor de overnemende partner aftrekbaar, mits de geldlening op de juiste manier is ingericht. Als er vóór de toedeling sprake was van een volledig aflossingsvrije lening, dan dient deze voor het te verwerven aandeel van de ex-partner te worden omgezet zodat deze kwalificeert op basis van de huidige regels voor fiscale renteaftrek. In de praktijk zal een geldverstrekker hier waarschijnlijk niet aan meewerken. Ontslag hoofdelijke aansprakelijkheid was immers voor deze ex-partner niet mogelijk. De verwervende ex-partner zal dan moeten accepteren dat een deel van de renteaftrek verloren gaat.
Huisvesting na een scheiding is door de woningschaarste in de huidige tijd een van de grootste uitdagingen voor ex-partners. Indien de wens bestaat dat een van beiden, bijvoorbeeld vanwege de kinderen, in de woning kan blijven dan dienen alle mogelijke opties (toedeling en levering, onverdeeldheid en economische toedeling) onderzocht te worden. Hierin kun jij als scheidingsprofessional een belangrijke rol vervullen.
Onze modelconvenanten bieden voor al deze scenario’s uitgebreide bouwstenen voor een zorgvuldige vastlegging van de afspraken over de eigen woning. De variant ‘economische toedeling’ is hierin tevens opgenomen. De modelconvenanten zijn te vinden in de kennisbibliotheek voor leden met een abonnement praktijkondersteuning of verkrijgbaar via onze webshop.
Heb je behoefte aan meer verdieping op het thema scheiden en de eigenwoning? Tijdens de bijeenkomst Scheiden en de eigen woning geeft Berry van Zuidam inzicht in de fiscale aspecten rondom de eigen woning bij scheiding, relevante actualiteiten daaromtrent en geeft hij je handvatten om jouw cliënten hierbij zo goed mogelijk te begeleiden.
[1] Deze systematiek is uitgewerkt in de artikelen 3.119a en 3.119c Wet IB 2001
[2] Deze regeling is uitgewerkt in artikel 10bis.1 Wet IB 2001.
Ben jij als professional betrokken bij scheidingen? Wil je jouw kennis op een efficiënte manier actueel houden en verder blijven ontwikkelen? Meld je dan aan voor Permanent Actueel van De Scheidingsdeskundige.
