Slaapproblemen rondom de scheiding

Geplaatst op 19 december 2021

Een goede slaapkwaliteit is van fundamenteel belang voor onze fysieke en mentale gezondheid. Een scheiding kan om verschillende redenen slaapproblemen met zich meebrengen. Veel mensen die in een scheiding verwikkeld zijn worden hiermee geconfronteerd. Slaapproblemen kunnen van negatieve invloed zijn op het verloop van de afwikkeling van de scheiding. Als professional dien je de gevolgen van slaapproblemen te kunnen herkennen.

In deze factsheet wordt kort ingegaan op de gevolgen van slaapproblemen bij scheidingen. In het verlengde hiervan worden tips gegeven die jij aan jouw cliënten kunt verstrekken.

De gevaren van slaaptekort

Slaapproblemen leiden bij cliënten mogelijk tot de volgende problemen:

• Lichamelijke klachten: slaperigheid, microslaap, veranderingen in eetlust, kou of pijn voelen, verhoogd risico op hart- en vaatziekten, overgewicht, diabetes type 2, en kanker;
• Cognitieve klachten: geheugenproblemen, moeite met concentreren, moeite met beslissingen nemen, problemen met multitasking
• Emotionele/Gedragsmatige klachten: verhoogde stress, impulsiviteit, meer risico’s nemen, wisselingen in stemming, gebruik van verdovende of stimulerende middelen

Met name de cognitieve en emotionele klachten kunnen directe negatieve gevolgen hebben op het scheidingsproces. Het beïnvloedt de kwaliteit van de samenwerking tussen toekomstige ex-partners. Ook beïnvloedt het de professionele samenwerking met de scheidingsprofessional.

De effecten van slaap op het geheugen en onze emoties

Slaap is met name belangrijk voor ons geheugen en het reguleren van emoties. We hebben aandacht, concentratie en onze emoties nodig om optimaal te kunnen functioneren. Bij slaapproblemen werkt het geheugen minder goed. Het wordt moeilijker om emoties onder controle te houden en beslissingen te nemen. Zeker bij een stressvolle levensgebeurtenis als een scheiding kan dat een negatief effect hebben op het verdere verloop van de afwikkeling van de scheiding.

Er is sprake van tweerichtingsverkeer. Een scheidingsproces kan enerzijds leiden tot een toename van stress, angst, zorgen en gevoelens van onzekerheid en kwetsbaarheid die de slaap kunnen ontwrichten.[1] Anderzijds kunnen slaapproblemen juist weer zorgen voor stress, angst en piekeren. Dit kan al snel leiden tot een neerwaartse spiraal waarbij stress leidt tot slaapproblemen en slaapproblemen de stress verhogen. 

Naast alle emotionele aspecten kan een scheiding ook op andere wijze negatieve invloed hebben op slaap: de kwaliteit van een relatie kan van invloed zijn op slaap via de symbolische betekenis van het ‘bed delen met een partner’. Samen slapen wordt geassocieerd met een betere slaapkwaliteit vanwege de intimiteit, veiligheid en nabijheid die dit met zich meebrengt, zelfs als de werkelijke slaapkwaliteit verminderd is door een partner die veel beweegt of geluid maakt tijdens de slaap. Een scheiding brengt logischerwijs een verandering in de slaapomgeving met zich mee. Anders gezegd kan alleen moeten slapen een negatieve uitkomst hebben op de slaapkwaliteit.[2] 

Slaapproblematiek is niet voor niets een hoofdkenmerk van de depressieve stoornis en wordt sterk in verband gebracht met het ontstaan en onderhouden van vele mentale stoornissen zoals depressie en angst. Een scheiding is een alom bekende (negatieve) levensgebeurtenis die zowel een periode van slechte slaap als depressieve klachten kan veroorzaken.

Het belang van goede slaap

Als scheidingsprofessional is het van belang om bedachtzaam te zijn op cliënten die worden geconfronteerd met de gevolgen van slaapproblemen. Zowel in de relatie tussen cliënten onderling als in de samenwerking met de scheidingsprofessional zelf kan dat gevolgen hebben. Het verdient aanbeveling om bij het informeren naar het welzijn van cliënten ook te vragen naar de kwaliteit van slaap in deze periode.

Op het moment dat u slaapproblemen detecteert kunt u twee dingen doen:

• Adviseren aan cliënten om contact op te nemen met de huisarts.
• Overhandigen van slaaptips bij scheidingenslaapadviezen die de scheidingsprofessional kan meegeven aan cliënten:

 Slaaptips bij scheidingen (voor de consument)

Een goede slaapkwaliteit is van fundamenteel belang voor onze fysieke en mentale gezondheid. Een scheiding kan om verschillende redenen slaapproblemen met zich meebrengen. Veel mensen die in een scheiding verwikkeld zijn worden geconfronteerd met slaapproblemen. Dit kan van negatieve invloed zijn op het verloop van de afwikkeling van de scheiding. De volgende tips kunnen slaapproblemen verminderen:

Ga zo veel mogelijk rond hetzelfde tijdstip slapen en sta rond hetzelfde uur op, ook in het weekend. Dit helpt om een vast slaap-waakritme te ontwikkelen.

1. Doe geen dutjes overdag.
2. Zorg voor een rustige en comfortabele slaapomgeving. Slaap in een rustige, donkere, geluidsarme kamer. Laat geen licht branden op de slaapkamer.
3. Verlicht de kamer ‘s ochtends direct bij het opstaan. Veel licht ’s morgens helpt onze biologische klok. Zorg omgekeerd ’s avonds voor het slapengaan voor gedempt licht.
4. Lucht de slaapkamer geregeld en zorg voor een temperatuur van rond de 16 tot 18°C. Zet ’s nachts het liefst een raampje open voor extra zuurstof.
5. Gebruik de slaapkamer niet om televisie te kijken, te werken, te lezen, te telefoneren, problemen op te lossen of te piekeren.
6. Drink geen alcoholhoudende drank. Hoewel alcohol u vlugger doet inslapen, kan het uw slaappatroon verstoren (u slaapt minder diep, u wordt eerder wakker).
7. Beperk ’s avonds het gebruik van genotsmiddelen waar opwekkende stoffen in zitten, zoals koffie, thee, cola, chocolade en suiker. Drink geen cafeïne houdende drank na 18.00 uur.
8. Dagelijkse lichaamsbeweging in de ochtend of vroege namiddag verbetert de slaap. Inspannende activiteiten vlak voor het slapengaan kunnen het inslapen echter tegenwerken.
9. Zowel honger als een volle maag kunnen u belemmeren om in slaap te vallen. Het beste is om 2 à 3 uur voor het slapengaan geen grote maaltijd meer te eten.
10. Vermijd het om grote hoeveelheden water te drinken in de avond om nachtelijk opstaan om te plassen te voorkomen.
11. Probeer te ontspannen voor het slapengaan. Geniet van een warm bad, luister naar ontspannende muziek, of maak een avondwandeling.
12. Vermijd het voeren van zware gesprekken, hevige discussies of ruzies voor het slapengaan.
13. Trek sokken aan voor het slapen gaan. Warme voeten zorgen ervoor dat u sneller in slaap valt, dieper slaapt en minder snel wakker wordt.
14. Vermijd het gebruik van slaapmedicatie.

 Als slaapproblemen langere tijd aanhouden verdient het aanbeveling contact op te nemen met uw huisarts.

[1] Meadows, R., Arber, S. (2015). Marital Status, Relationship Distress, and Self-rated Health: What Role for “Sleep Problems”? Journal of Health and Social Behavior, 56, 341-355.

[2] Rosenblatt, Paul C. (2006). Two in a Bed: The Social System of Couple Bed Sharing. Albany: State University of New York Press.