5 december 2023
Word je door het aangaan van een huwelijksgemeenschap aansprakelijk voor een schuld die daarin is gevloeid terwijl je vóór dat moment niet aansprakelijk was? In tegenstelling tot de uitspraak van het Kifid van 7 november 2023 is het antwoord: Nee!
Wat was er aan de hand?
Op 4 maart 2013 heeft de vrouw een hypothecaire geldlening afgesloten bij Aegon, ter financiering van haar woning. Op 4 september 2015 is de vrouw onder huwelijkse voorwaarden getrouwd. In de huwelijkse voorwaarden zijn de man en de vrouw overeengekomen dat zowel de woning als de hypotheek tot een (beperkte) gemeenschap zijn gaan behoren.
Vóór het huwelijk heeft de vrouw Aegon het verzoek gedaan haar partner bij te schrijven op de hypotheek als hoofdelijk schuldenaar. De nieuwe partner is echter nooit als hoofdelijk schuldenaar opgenomen bij Aegon.
In september 2022 heeft de vrouw Aegon verzocht haar inmiddels ex-partner te ontslaan uit hoofdelijke aansprakelijkheid. De vrouw en haar ex-partner waren namelijk bij echtscheiding overeengekomen dat de vrouw (weer) het volledige eigendom van de woning zou verkrijgen en ook de bijbehorende hypotheekschuld op haar naam kwam.
Aegon verzoekt de vrouw een “Inkomensverklaring Ondernemer” op te laten stellen en aan te leveren. Vanwege de kosten hiervan heeft de vrouw geweigerd een dergelijke verklaring te overleggen. De vrouw stelt zich vervolgens op het standpunt dat de ex-partner niet hoofdelijk aansprakelijk is omdat deze nooit is bijgeschreven bij Aegon.
Aegon is het daar niet mee eens. De vrouw heeft haar klacht daarom voorgelegd aan de geschillencommissie van Kifid.
De beoordeling van het Kifid
De commissie is van oordeel dat Aegon niet zonder meer verplicht is de man te ontslaan uit hoofdelijke aansprakelijkheid en licht dat als volgt toe.
De commissie wijst de vordering van de vrouw af.
Beoordeling uitspraak KifiD
De beoordeling van het Kifid is onjuist en verdient nuance. Hieronder wordt dat toegelicht.
Een schuld is een verbintenisrechtelijke verhouding tussen de schuldeiser en de schuldenaar. Bij schulden dient onderscheid te worden gemaakt tussen:
Op 4 maart is de vrouw de hypothecaire geldlening aangegaan bij Aegon. Hierdoor is zij aansprakelijk geworden voor terugbetaling van de geldlening. Door het sluiten van het huwelijk in (beperkte) gemeenschap is, naast de woning, de draagplicht van de schuld tot de gemeenschap gaan behoren. Bij draagplicht gaat het om de vraag uit welk vermogen de schuld uiteindelijk terug betaald moet worden. In dit geval zijn er drie vermogens te onderscheiden:
De schuld zal in deze casus vanuit de gemeenschap terugbetaald moeten worden. Na ontbinding van de gemeenschap zijn beide echtgenoten voor gelijke delen gerechtigd. Het huwelijk en de boedelmenging die voortvloeit uit de huwelijkse voorwaarden brengt, in tegenstelling tot hetgeen Kifid concludeert, uitdrukkelijk niet met zich mee dat de andere echtgenoot aansprakelijk wordt voor de geldlening. De juridische onderbouwing van Kifid: “Na ontbinding van een huwelijk blijven de ex-echtgenoten namelijk aansprakelijk voor de gemeenschapsschulden waarvoor zij voordien aansprakelijk waren (zie artikel 1:102 BW)” is onjuist omdat er geen sprake was dat de man voor ontbinding van het huwelijk aansprakelijk was.
Aegon kan, tot het moment waarop de gemeenschap wordt ontbonden, uitsluitend de vrouw aanspreken en zich verhalen op haar privévermogen en de goederen uit de beperkte gemeenschap. Tot het moment van ontbinden van de gemeenschap kan de echtgenoot van de vrouw uitdrukkelijk niet aangesproken worden voor de lasten van de geldlening.
Dat verandert op het moment dat het verzoek tot scheiding wordt ingediend en de gemeenschap wordt ontbonden.[1] Op dat moment gebeurt er iets bijzonders. De man wordt op grond van een wettelijke regeling aansprakelijk voor een schuld waarvoor hij eerst niet aansprakelijk was.[2] Hierbij dient echter wel rekening te worden gehouden met een beperkte verhaalsaansprakelijkheid. In dit geval kan de man (ex-echtgenoot) slechts aangesproken worden voor hetgeen hij uit de gemeenschap heeft verkregen. Dat betekent dat de verhaalsmogelijkheden voor Aegon (zeer) beperkt zijn.
Belang voor de praktijk
Art. 1:102 BW brengt met zich mee dat een echtgenoot die voordien niet aansprakelijk was voor een schuld die tot de gemeenschap is gaan behoren op grond van de wet toch aansprakelijk wordt. Daarbij is de verhaalsmogelijkheid beperkt tot hetgeen die deelgenoot heeft verkregen uit de gemeenschap.
Bij een scheiding is het voor de vertrekkende partner van belang dat diegene niet meer aangesproken kan worden voor de geldlening. Op grond van art. 1:102 BW zou deze partner, zonder dat deze ooit heeft getekend voor de geldlening, toch aangesproken kunnen worden.
Hierdoor kun je in de praktijk in de vreemde situatie terecht komen dat een geldverstrekker ontslag dient te verlenen voor aansprakelijkheid die voortvloeit uit de wet en betrekking heeft op iemand die onbekend is bij de geldverstrekker. De ervaring leert dat geldverstrekkers zo’n verzoek daarom afwijzen met de argumentatie dat de betreffende partner niet bekend is bij de geldverstrekker.
Geldverstrekkers doen er goed aan duidelijk beleid te maken ten aanzien van het wel of niet toepassen van art. 1:102 BW na een scheiding. Hierdoor weet de adviseur of er wel of niet actief om ontslag verzocht dient te worden. In het verlengde daarvan weet de consument zeker dat diegene niet meer aangesproken kan worden. Hierdoor kan diegene verder met zijn of haar leven.
Conclusie: ondanks de beperkte verhaalsaansprakelijkheid op grond van art. 1:102 BW is het van belang dat de vertrekkende partner door de geldverstrekker wordt gevrijwaard van alle verplichtingen ten aanzien van de hypothecaire geldlening.
Het relatievermogensrecht is dynamisch en complex. Wil je als professional jouw kennis ten aanzien van vermogensafwikkeling bij scheiding verder verdiepen? Jasper Horsthuis verzorgt jaarlijks meermaals de Masterclass Actualiteiten Relatievermogensrecht over dit belangrijke thema voor de scheidingspraktijk.
Let op:
Dit is het laatste artikel van 2023 dat meetelt voor jouw PE punten in Permanent Actueel. Zorg dat je vóór het einde van het jaar alle artikelen hebt gelezen en alle opdrachten hebt gemaakt om jouw punten te behalen. Meer informatie over de registers waarvoor de PE meetellen vind je via deze link.
Leden van het Register Erkend Scheidingsadvieseur® vinden de details over de PE punten voor het RES terug in 'Mijn RES' in de persoonlijke leeromgeving.
Ben jij als professional betrokken bij scheidingen? Wil je jouw kennis op een efficiënte manier actueel houden en verder blijven ontwikkelen? Meld je dan aan voor Permanent Actueel van De Scheidingsdeskundige.
